MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HỢP ĐỒNG

Hợp đồng là một trong những hình thức pháp lý cơ bản của các quan hệ xã hội. Hiện hành ở Việt Nam, trên giác độ pháp lý, khái niệm hợp đồng đồng nghĩa với hợp đồng dân sự. Theo Bộ luật Dân sự (2005), Hợp đồng dân sự là sự thoả thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự. Trong bài viết về  luật doanh nghiệp hôm nay tôi sẽ giới thiệu tới các bạn về một số vấn đề chung hợp đồng.

1. Khái niệm, đặc điểm của hợp đồng

1.1. Khái niệm hợp đồng

Hợp đồng là một trong những hình thức pháp lý cơ bản của các quan hệ xã hội. Hiện hành ở Việt Nam, trên giác độ pháp lý, khái niệm hợp đồng đồng nghĩa với hợp đồng dân sự. Theo Bộ luật Dân sự (2005), Hợp đồng dân sự là sự thoả thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.

1.2. Đặc điểm của hợp đồng

Hợp đồng có những đặc điểm cơ bản sau:

- Hợp đồng là sự thỏa thuận trên cơ sở tự nguyện, bình đẳng giữa các chủ thể (cá nhân, tổ chức) tham gia giao kết.

- Sự thỏa thuận của các bên là căn cứ phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt các quyền và nghĩa vụ pháp lý của các bên trong quan hệ hợp đồng.

- Các quyền và nghĩa vụ trong hợp đồng chủ yếu gắn liền với lợi ích vật chất của các bên.

2. Nguyên tắc giao kết hợp đồng

Việc giao kết hợp đồng phải tuân theo các nguyên tắc sau đây :

- Thứ nhất, tự do giao kết hợp đồng nhưng không được trái pháp luật, đạo đức xã hội;

- Thứ hai, tự nguyện, bình đẳng, thiện chí, hợp tác, trung thực và ngay thẳng.

3. Phân loại hợp đồng:

Có nhiều cách phân loại hợp đồng

3.1. Căn cứ vào tính chất của nghĩa vụ trong hợp đồng, hợp đồng bao gồm :

- Hợp đồng song vụ là hợp đồng mà mỗi bên đều có nghĩa vụ đối với nhau;

- Hợp đồng đơn vụ là hợp đồng mà chỉ một bên có nghĩa vụ;

- Hợp đồng chính là hợp đồng mà hiệu lực không phụ thuộc vào hợp đồng phụ;

- Hợp đồng phụ là hợp đồng mà hiệu lực phụ thuộc vào hợp đồng chính;

- Hợp đồng vì lợi ích của người thứ ba là hợp đồng mà các bên giao kết hợp đồng đều phải thực hiện nghĩa vụ và người thứ ba được hưởng lợi ích từ việc thực hiện nghĩa vụ đó;

- Hợp đồng có điều kiện là hợp đồng mà việc thực hiện phụ thuộc vào việc phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt một sự kiện nhất định.

3.2. Căn cứ vào nội dung, hợp đồng bao gồm:

- Hợp đồng dân sự thông dụng: Hợp đồng mua bán tài sản; hợp đồng mua bán nhà; hợp đồng vay tài sản; hợp đồng tặng cho tài sản; hợp đồng bảo hiểm; hợp đồng gửi giữ tài sản; hợp đồng vận chuyển...

- Hợp đồng lao động;

- Hợp đồng chuyển quyền sử dụng đất;

- Hợp đồng trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ.

3.3. Căn cứ vào mục đích của hợp đồng

- Hợp đồng không có mục đích kinh doanh (hợp đồng dân sự theo nghĩa hẹp).

- Hợp đồng kinh doanh, thương mại

4. Nguồn văn bản về hợp đồng và nguyên tắc áp dụng

Bộ luật Dân sự (2005) là văn bản pháp luật chung điều chỉnh tất cả các loại hợp đồng. Đối với những hợp đồng không có mục đích kinh doanh (hợp đồng dân sự theo nghĩa hẹp), Bộ luật Dân sự là nguồn văn bản chủ yếu.

Đối với hợp đồng kinh doanh, thương mại, vấn đề nguồn văn bản và nguyên tắc áp dụng có một số điểm khác. Hợp đồng kinh doanh, thương mại trước hết phải áp dụng những quy định của Luật Thương mại (2005). Những quy định nào không có trong Luật Thương mại thì áp dụng quy định của Bộ luật dân sự. Đối với những lĩnh vực kinh doanh thương mại đặc thù, còn có những văn bản pháp luật chuyên ngành (đặc thù). Vì vậy, khi xác lập và giải quyết các quan hệ hợp đồng trong những lĩnh vực kinh doanh đặc thù, phải ưu tiên áp dụng quy định của văn bản pháp luật chuyên ngành. Trong quan hệ hợp đồng kinh doanh, thương mại có yếu tố quốc tế, ngoài việc áp dụng quy định của pháp luật Việt Nam còn phải áp dụng những Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Trường hợp đối với cùng một nội dung, có sự khác nhau trong quy định của pháp luật Việt Nam và Điều ước quốc tế thì ưu tiên áp dụng quy định của những Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.